Een augustijnenklooster van aanzien

publicatie

 

Een augustijnenklooster van aanzien / Herman A. van Duinen (kaft)

Een augustijnenklooster van aanzien: Conventus Sancti Augustini Dordracensis 1275-1572 / Herman A. van Duinen. -
Dordrecht: Historische Vereniging Oud-Dordrecht, 2011. -
[Jaarboek 2010] pb. 220 p. ISBN: 978-90-812135-6-1 € 15,-

Bestellen bij http://oud-dordrecht.nl 

zie ook  Geschiedenis OSA  en Dordrecht

   

[Inleiding]
Op zaterdag 19 juli 1572 vindt in de refter van het augustijnenklooster te Dordrecht de eerste vergadering van de Staten van Holland plaats. Een van de besluiten betreft vrijheid van godsdienst voor zowel gereformeerden als roomsen en vrije uitoefening van hun godsdienst. Een week later echter wordt het verdrag geschonden en de augustijnen verlaten de stad. Op zondag 27 juli 1572 vindt in de Augustijnenkerk de eerste kerkdienst plaats van de gereformeerde religie. Er komt een eind aan 300 jaar augustijns kloosterleven.


Het Hof te Dordrecht heeft de religiestormen en politieke onrust doorstaan. Er is veel historisch materiaal bekend over Het Hof vanaf 1572, maar vrijwel niets over de periode vanaf het ontstaan van het klooster tot 1572. Aangezien in het Dordtse stadsarchief weinig te vinden is over de vroege geschiedenis van het klooster en zijn bewoners, moesten de gegevens bij elkaar worden gezocht in de registers van de prioren, kapittelakten van de Keulse Provincie waartoe het Dordtse klooster behoorde, stadsboeken, rekeningen, kronieken van stad en gewest, archieven van Nederlandse steden waar zich in de middeleeuwen een augustijnenklooster bevond, registers van Europese universiteiten als Bologna, Florence, Sienne, Parijs en Oxford waaraan bekende Dordtse augustijnen hebben gestudeerd etc. Het Dordtse klooster blijkt een van de belangrijkste middeleeuwse augustijnse kloosters in de Nederlanden te zijn.


Het resultaat is een boek vol feiten, aangevuld met foto’s van historische kaarten, plattegronden, schilderijen en tekeningen, waarin niet alleen het gebouw en de geschiedenis van het Dordtse convent beschreven wordt. Het bevat eveneens informatie over het ontstaan van de Orde der Augustijnen in de dertiende eeuw met aandacht voor het contemplatieve en actieve leven van de monniken op basis van De Regel van Augustinus.

 

INHOUD


Woord vooraf door Martijn Schrama o.s.a.
Inleiding door Herman A. van Duinen
DEEL I
1. Het ontstaan van de Augustijner Orde
2. De regel van Augustinus
   De Magna Unio
   De Keulse Provincie
   Observanten en conventuelen
   Het einde van de Noord-Nederlandse augustijnenkloosters
2. De Regel van Augustinus
3. Het dagelijks leven in een augustijnenklooster
    De Constituties
    Het bestuur van de Augustijner Orde
    Functies in het plaatselijke klooster
    De kloosterliturgie
4. Opleidingen binnen de Augustijner Orde
    Novicen en kloosterkleding
    Opleiding en intellectuele vorming
5. De bedelorden in Dordrecht
    Vestiging van bedelorden in Dordrecht
    De minderbroeders
    De augustijnen
    Termijnhuizen
    Niet altijd zonneschijn
    Religieuze troebelen

DEEL II
6. Het augustijnenklooster in Dordrecht
    Stichting van het augustijnenklooster
    De bouw van het augustijnenklooster
    'Nyeuw tymering van den cloester’
    Brand in het klooster
7. Het klooster na de brand van 1512
    Het klooster na de herbouw
    De kloosterkerk van de augustijnen
    Het koor, Liturgische muziek, Kleur in de kerk
    De dakruiter, Afmetingen van de kloosterkerk
8. Begraven in de kerk
   Onenigheid met de parochiekerken
   Grafzerken en graven vóórr 1572
9. Een klooster van aanzien
    Het vidimeren, Kapittelvergaderingen
    Schenkingen, bezittingen en inkomsten
    Huis het Hart
10. Proveniers, Broederschap van Sint-Antonius en de Clarissen
11. Termijnhuizen
     Het termijngebied
     Termijnbroeders in ‘s- Hertogenbosch en Breda
     Broeder Bartholomeus, termijnbroeder in Kampen
     Brand tijdens de prediking in de Sint-Ursulakerk te Delft
     Een termijnhuis in Gouda
12. Geleerde Dordtse augustijnen
     Dordtse studenten
13. Enige invloedrijke Dordtse augustijnen
     Jacob Lisse, Adriaan van Appeltern
     Hendrik van Zutphen, Jan van Mechelen, Jan Crabbe
14. Dordtse augustijnen beschuldigd van Lutheranisme
     Tekenen van Lutherse reformatie bij de Dordtse augustijnen?
     Geen klachten over augustijnen
     Veel 'quade leeringe’ door augustijnenbroeders
     Uit de stad verdreven
15. 1572 een cruciaal jaar
     Verdrag met de watergeuzen
     Het verdrag verbroken
     Belangrijke besluiten in de refter van het augustijnenklooster
16. Het einde van een kloostergeschiedenis
     Vernielingen oogluikend toegestaan
     Vertrek van de augustijnen
     Dordtse augustijnen naar Brussel?
     Een augustijnenklooster in Brussel
     Achtergebleven geestelijken
     Een voormalig klooster als ‘monument van het verleden’
17. Augustijnenkloosters in de Nederlanden
     Hasselt, Leuven, Mechelen, Brugge, Maastricht, Edingen,
     Ieper, Dordrecht, Middelburg, Gent, Doornik, Apppingedam,
     Haarlem, Luik, Enkhuizen, Antwerpen
18. Het Dordtse klooster van 1572-2010

Bijlagen:
Leden van de Broederschap van Sint-Antonius, Dordtse studenten, Dordtse priors, Dordtse kloosterbroeders
Begrippenlijst
Geraadpleegde bronnen
Noten